een tipje van de Indische sluier
India. Als je op het journaal af gaat denk je spontaan aan religie en traditie, aan treinrampen en overstromingen, aan de opkomende economie met zijn computerindustrie en aan armoede. Misschien ving je al eens ergens op dat het tegelijk de 2e snelst groeiende economie ter wereld is en de meeste armen ter wereld heeft. Dat het naast zijn Hindu meerderheid het derde grootste moslimland ter wereld is, met daarnaast niet te onderschatten gemeeschappen van katholieken, protestanten, joden, boeddhisten, jains, sikhs, atheisten, animisten en ga zo maar door. Tegelijk is het een heel seculier land, waar godsdienst, ondanks pogingen van Hindu-extremisten, amper invloed heeft op de politiek en waar al die religies relatief vreedzaam naast elkaar leven. De rellen in Gujarat of de incidenten rond een temple in Ayodhya waren reeel maar zeggen misschien evenveel over de religieuze tolerantie in heel India als de oorlog in Kosovo over die in Europa. India is immers een subcontinent, met meer dan een miljard inwoners, en elke uitspraak over “de Indische cultuur” of “de Indische samenleving” is een hopeloze veralgemening als ze niet meteen zwaar genuanceerd en gerelativeerd wordt. Volgens Amartya Sen, de indische nobelprijswinnaar, wordt in de huidige discussie over de indische cultuur nog te weinig rekening gehouden met de duizenden jaren oude traditie van discussie, debat en tolerantie. Deze traditie is volgens hem zeker niet de enige maar wel een belangrijke verklaring waarom de democratie en het secularisme in de 60 jaar sinds India’s onafhankelijheid, in tegenstelling tot de meeste ontwikkelingslanden, nooit echt bedreigd is geweest. Via o.a. tal van voorbeelden uit de Hinduistische Veda’s (3500j. oud), de boeddhistische heerser Ashoka (meer dan 2000j. oud) en de islamitishce heerser Akbar (1590) toont hij haarscherp aan hoe de traditie van kritisch denken, argumenteren en redeneren de basis heeft gelegd voor o.a. de fenomenale ontwikkeling van de Indische wetenschap, van de huidige diepgang van India’s democratie en van het secularisme. Het idee dat de Britten ooit de democratie naar India brachten gaat niet alleen aan deze traditie voorbij, het roept o de vraag op waarom er dan zo weinig democratieen zijn voortgekomen uit de bijna 100 andere landen die de Britten ooit gekoloniseerd hebben.
De talrijke verhalen en ervaringen die ik de voorbije 2 weken verzameld heb beginnen min of meer in dat beeld te passen, al heb ik nog veel onderzoek en werk voor de boeg voor ik met iets meer diepgang iets kan concluderen uit wat ik geleerd heb. Ik vertrok met een beeld dat de verschillen in kaste, gender en platteland versus stad zo allesbepalend waren dat enige opwaartse migratie voor iemand die onderaan de ladder staat onmogelijk zou zijn. Hoewel het nog steeds heel moeilijk lijkt, heb ik ondertussen voldoende tegenvoorbeelden gezien om dat beeld ietwat bij te stellen. Arme, platteland, lage kastes en tribals hebben zoals Amartya beschrijft idd een heel oude traditie van overleg en argumentering. Eender welk conflict, in het huishouden of op het dorpsniveau zal meteen in gezamenlijk overleg aangepakt worden. Hoewel ook hier leidersfiguren de boel domineren lijkt de participatie toch erg breed te zijn en wat meer is, voor het eerst in eeuwen beginnen nu ook vrouwen er aan deel te nemen. In de politieke sfeer is de verandering nog groter dan in de sociale sfeer. De 1e vrouwelijke lokale verkozenen zijn een feit en hun stempel op wat er in het dorp beslist zijn in een paar jaar tijd sterk gestegen. Vergeet het beeld van een land waar al duizenden jaren traditie alles vastlegt, het is net door de flexibiliteit die de traditie in zich heeft dat verandering wel degelijk mogelijk is. In een land met 33 miljoen goden, waar er bijna wekelijks nog aan toe gevoegd worden, staat traditie niet gelijk aan conservatisme.
<< Home