artikel over de revolutie in Nepal, verschenen in Vrede (juli)
Schaakmat voor de koning van Nepal
Democratie, vrede en vooruitgang eindelijk in zicht
“Loktantra!” - democratie zonder koning - schreeuwt een groepje vrouwen, temidden van honderdduizenden Nepalezen die de revolutie van april 2006 gestalte geven. Na 16 dagen van ongeëvenaarde nationale stakingen en straatprotesten slagen gewone burgers erin om de gehate koning Gyanendra, tevens opperbevelhebber van het leger en premier, relatief geweldloos van de troon te verwijderen. Een breed front van politieke partijen, de Maoïsten en allerlei groepen uit de civiele samenleving zetten de koning op 24 april 2006 schaakmat. Onder de immense druk stelt Gyanendra het door hem in 2002 naar huis gestuurde parlement terug aan. Een nieuwe regering stemt snel een resolutie die bijna al zijn politieke én militaire macht afneemt. De koning wordt in één klap gedegradeerd van God en alleenheerser naar een burger die belastingen moet betalen en net als iedereen strafbaar is. Ironisch genoeg creëerde hij door zijn schrikbewind zelf waar jaren van aanslagen en Maoïstische propaganda voeren niet in slaagden: een breed draagvlak voor een grondwetswijziging. Nu deze jarenlange eis gehoor krijgt, zijn de Maoïsten uit de jungle gekomen. Op 16 juni wordt in Kathmandu een historisch vredesverdrag gesloten. Daarmee is er plots licht op het einde van de tunnel en komen democratie, vrede en vooruitgang na 10 jaar burgeroorlog in het armste land van Azië eindelijk in zicht.
Chronologie van een aangekondigde revolutie
Toen Gyanendra op 1 februari 2005 zijn staatsgreep afrondde gaf een deel van de stedelijke middenklasse hem nog het voordeel van de twijfel[1]. De partijen hadden hun incompetentie al bewezen en de tijd dat de rebellen een geloofwaardig alternatief boden was al enkele jaren uiteengeschoten. Voor hen is dit het signaal om elk compromis met de koning uit te sluiten. Nadat ze enkele bloedige maanden later definitief inzagen dat een militaire overwinning op de steden onmogelijk was, keerde het tij. Op een historisch plenum in augustus 2005 werd het model van Mao vervangen door dat van een competitieve democratische republiek. Realpolitik gebood hen zelfs hun anti-India retoriek af te schaffen, wetende dat steun van de machtige zuiderbuur nodig zal zijn om te overleven. Belangrijker nog, men besloot het geweer niet zomaar van schouder te veranderen maar ook letterlijk neer te leggen. Een koerswijziging waarmee ze kritiek oogstten bij de internationale communistische beweging, maar enig krediet wonnen bij politici in binnen en buitenland. Tijdens een eenzijdig door de rebellen uitgeroepen vier maanden durend staakt-het-vuren liet India toe dat de leiders van de Maoïsten en de SPA (Seven Party Alliance: een coalitie van de 7 grootste partijen uit het vroegere parlement) in Delhi een 12-punten akkoord onderhandelden. De koning repliceerde met nog meer arrestaties van politici, wat de partijen steeds verder naar de Maoïsten dreef. Voor de Maoïsten is het nu een kwestie om de maximaal militair verworven macht op politieke wijze te verzilveren. Of het nu uit opportunisme of uit noodzaak is, de partijtop is de oorlog moe. De tot voor kort mysterieuze leider, Prachanda, doorbrak in februari 2006 na jaren zijn anonimiteit door in tal van interviews aan zowel internationale als nationale media hun nieuwe visie kenbaar te maken. Hij kwam bij de meeste binnenlandse intelligentsia geloofwaardiger over dan de koning. Die beweerde nota bene op de dag van de democratie dat deze het voorbije jaar onder zijn schrikbewind verbeterde. Dit terwijl tal van grote politieke leiders, activisten en journalisten op zijn bevel in de gevangenis zaten. Zijn woorden waren zo tegenovergesteld aan zijn daden dat de gewone man én vrouw er genoeg van kreeg. Twee maanden later is de rododendronrevolutie[2] een feit.
Van confrontatie naar consolidatie
Kanak Mani Dixit, de meest vooraanstaande journalist in Nepal, stelde in maart dat de uitdaging voor Nepal viervoudig is. Eenmaal de koning onder druk van protesten de macht heeft afgestaan moet er een regering van alle partijen gevormd worden. Die zou dan constructieve onderhandelingen aangaan met de Maoïsten. Daarna wacht nog een lange weg naar rehabilitatie van de talrijke vluchtelingen, verzoening en heropbouw. De eerste drie stappen zijn reeds genomen. Na enkele voorbereidende rondes en afspraken kwamen de voormalige aartsvijanden, Prachanda, en de nieuwe premier, Koirala, bijeen. Ze bereikten een akkoord dat waarschijnlijk het einde inluidt van een 10 jaar durende oorlog waarin 13 000 doden vielen. Het zonet herstelde parlement wordt terug ontbonden, evenals de parallelle regering die de Maoïsten hadden opgesteld. In de komende weken wordt gewerkt aan het samenstellen van een regering mét Maoïsten en een tijdelijke grondwet. Tegen april 2007 zouden de verkiezingen een feit moeten zijn. Beide partijen nodigen de VN uit om een internationale troepenmacht te sturen die zowel de orde kan handhaven als helpen bij het ontwapenen en rehabiliteren van de rebellen. Vroeger wou India daar niet van weten, maar ook daar lijkt men sinds kort meer open te staan voor een troepenmacht in hun achterdeur. Historisch, cultureel en geografisch leunt Nepal sterk aan bij India, economisch en politiek is het er afhankelijk van. India wil vooral een stabiel Nepal zonder oorlog en extreme armoede. Koirala kreeg bij zijn eerste buitenlandse staatsbezoek aan India meteen voor 1.6 miljard roepies (27.5 miljoen euro) aan financiële steun mee.
Adders onder het gras
Toch blijven er nog verschillende adders onder het gras. Hoewel de premier en de internationale gemeenschap er op aangedrongen hadden, hebben de Maoïsten nog steeds het geweld niet volledig afgezworen. Intimidaties en afpersingen gaan hier en daar nog steeds door. Een andere uitdaging is het samensmelten van twee totaal verschillende legers. Een ongeschoolde 30-jarige is bij de Maoïsten een nationale kolonel, maar in het overheidsleger liggen de normen anders. De fusie lijkt onrealistisch, na jaren elkaar te bekampen, maar zal toch nodig zijn. Een leger van om en bij de 20 000 gewapende rebellen kun je niet zomaar terug naar hun magere veldjes terugsturen, al hebben veel landloze boeren, wezen en schoolkinderen die er deel van uitmaken zelfs dat niet. Dan is er nog het technische maar niet onbelangrijke probleem van de verdeling van de bestuur - en kiesdistricten. De rebellen hebben hun eigen regio's en districten die niet overlappen met die van de overheid. Op basis van dewelke de verkiezingen georganiseerd zullen worden is nog niet duidelijk.
Democratie, vrede en vooruitgang
Uiteindelijk zullen de verkiezingen uitdraaien op een referendum of Nepal al dan niet verder kan met een ceremoniële koning. Voor sommige oudere mensen is hij nog steeds heilig, terwijl anderen vrezen dat met de val van de koning ook Nepal zal uiteenvallen. Nu al zegt de 80-jarige premier dat hij voorstander is van een ceremoniële koning, om de eenheid in het land te bewaren. Dit is iets waar de Maoïsten erg huiverachtig tegenover staan. Die moeten een duidelijke trofee kunnen voorleggen opdat de strijders die 10 jaar door hun propaganda overspoeld werden ergens voor gevochten hebben. Het laatste wat men in Nepal kan gebruiken zijn lokale milities die zich met van de politie buitgemaakte Belgische minimi’s afsplitsen en de strijd op eigen houtje verder zetten. Zolang hun leger niet ontwapend is blijft ook de vraag of het wel mogelijk is om vrije en eerlijke verkiezingen te organiseren? Het platteland leeft al jaren in angst onder hun schrikbewind.
Nu de Nepalese burgers duidelijk hun drang naar democratie getoond hebben, de koning afgezet is en de Maoïsten hoopvolle stappen richting vrede ondernemen, is het aan de internationale gemeenschap om te tonen dat men daadwerkelijk bezorgd is om democratie, vrede en vooruitgang. In Kongo worden in de aanloop van de verkiezingen duizenden blauwhelmen extra ingezet en miljarden steun beloofd, maar rond Nepal blijft het voorlopig nog relatief stil. Terwijl de VN al positief op het vredesverdrag reageerde wacht het een officiële vraag tot bijstand af. Op de Amerikaanse ambassade is het al een tijdje muisstil. Hoewel landen als Zwitserland hun hulp aanbieden zal er meer nodig zijn. I.p.v. wapens te leveren aan een prille democratie die er geen was is het nu hoog tijd om te ontwapenen in wat wél een prille democratie is.
posted by nick en soetkin @ 3:51 p.m.
<< Home